همه چيز در مورد مزاج شناسي

مزاج شناسي علمي بسيار وسيع و گسترده است كه كاربردهاي فراواني براي تشخيص و درمان مشكلات جسمي و روحي دارد. در حقيقت مزاج تمامي جنبه هاي زندگي ما تحت تاثير طبيعت بدنمان قرار دارد، نوع غذايي كه مي خوريم مي تواند تاثيرات بسيار مهمي بر تمامي اعضاي بدن ما از مغز و اعصاب گرفته تا قلب و معده و كبد و كليه ها داشته باشد، در بعضي از انواع مزاج، خوردن يك غذاي نامناسب مي تواند عواقب زيادي داشته باشد.

بسيار ديده ايد كه افرادي حتي با خوردن يك خرما بدنشان جوش مي زند، غذاي نامناسب با مزاج شما مي تواند موجب تغييرات خواب، حالت عصبي، اختلال حافظه، اختلال هضم، اختلال دفع، عوارض پوستي، نشانه هاي درگيري كبد و قلب و اندام هاي تناسلي را نشان دهد. نوع نوشيدني ها، لباس ها، هواي استنشاقي، استراحت روزانه و چگونگي دفع و حالتهاي عصبي و رواني، مستقيما مرتبط با حالات طبيعي يا مزاجي است، بنابراين براي داشتن زندگي سالم و طبيعي، و آرامش روحي، همه ما نيازمند به شناخت مزاج يا طبيعت خود هستيم

انواع مزاج

 مزاجهاي اصلي را مي توان در نه طبقه به شرح ذيل دسته بندي كرد:

1- در تعدادي ركن آتش بيشتر ازساير اركان است اين افراد مزاج گرم و خشك دارند آن ها را صفراوي مي گويند.

2- در تعدادي ركن هوا بيشتر از ساير اركان است اين افراد مزاج گرم و تر دارند آن ها را دموي مي گويند.

3- در تعدادي ركن آب بيشتر است اين افراد مزاج سرد و تر دارند، لذا آن ها را بلغمي مي گويند.

4- در تعدادي ركن خاك بيشتر است اين افراد مزاج سرد و خشك دارند كه آن ها را سوداوي مي گويند.

5- در تعدادي نيز اين اركان نسبتاً در حالت تعادل هستند اين افراد مزاج معتدل دارند.

6- در تعدادي اركان آتش و هوا بيشتر از ساير اركان هستند اين افراد مزاج گرم دارند و از لحاظ تري و خشكي معتدل هستند.

7- در تعدادي اركان هوا و آب بيشتر از ساير اركان هستند اين افراد مزاج تر دارند و از لحاظ گرمي و سردي معتدل هستند.

8- در تعدادي اركان آب و خاك بيشتر است اين افراد مزاج سرد دارند و از لحاظ تري و خشكي معتدل هستند.

9- در تعدادي اركان خاك و آتش بيشتر است اين افراد مزاج خشك دارند و از لحاظ گرمي و سردي معتدل هستند

مزاج ساعات شبانه روز

صبح:مزاج گرم وتر- بهاري

ظهر:گرم وخشك- تابستاني

عصر:سرد وخشك- پاييزي

شب:سرد وتر – زمستاني

مزاج فصل ها

بهار، مزاج گرم وتر دارد.

پاييز، سرد وخشك

تابستان، گرم و خشك

زمستان، سرد وتر

راههاي تشخيص مزاج

براي تشخيص مزاج چندين راه وجود دارد كه با دانستن انها مي توانيد خودتان مزاجتان را تشخيص دهيد. 

1 - لمس كردن

بخشي از بدن مانند ساعد فرد را لمس كنيد و دقت كنيد كه با لمس آن چه احساسي را تجربه مي كنيد. در صورتي كه كليك كنيد با لمس بدن فرد مثلا لمس ساعد يا بازويش احساس گرما و حرارت كرديد او داراي مزاج گرم است. اما اگر هنگام لمس بدن فرد احساس سرما كرديد اين امر يكي از نشانه هاي سردمزاجي در آن فرد است.

 در صورتي كه با لمس بدن فرد گرما احساس كرديد و علاوه بر گرما متوجه شديد بافت بدني او نرم است و با فشار سرانگشتان بافت به راحتي فرو مي رود اين فرد علاوه بر گرمي مزاج داراي رطوبت نيز هست. بنابراين او ويژگي هاي مزاج گرم و مرطوب را دارد.

اما در صورتي كه با لمس كردن بدن فرد احساس گرما كرديد اما خشكي و زبري خفيفي را زير سرانگشتان دست تان احساس كرديد او علاوه بر گرمي، خشكي مزاج نيز دارد. پس او يكي از علائم گرمي و خشكي مزاج كه همان حس گرما و خشكي در بافت و پوست بدن است را دارد.

ممكن است با لمس بدن فرد تجربه ديگري داشته باشيد. در شرايطي كه با لمس بدن فرد احساس سردي كرديد اما اين سردي با نرمي پوست و بافت گوشت آلود بدن نيز همراه بود او داراي يكي از علائم مزاج سرد و مرطوب است كه در ميان درمانگران طب سنتي با عنوان مزاج سرد و تر نيز معروف است.

در شرايطي كه شما بدن فرد را لمس كرديد و از آن سرما دريافت كرديد و در عين حال با لمس بافت بدن با سختي و سفتي رو به رو شديد و احساس كرديد بافت بدن او خشك است مي توانيد او را داراي ويژگي هاي مزاج سرد و خشك بدانيد.

2- تشخيص مزاج پوست

متخصصان طب سنتي براي تشخيص نوع مزاج افراد به رنگ پوست انها بسيار توجه مي كنند. از ديدگاه اين درمانگران رنگ پوست مي تواند نشانه خوبي براي بررسي نوع مزاج و طبع باشد. 

 سفيدي پوست بدن:نشانه كم خوني و كمي مايل به سردي است.

رنگ زرد كمي مايل به قرمزي:نشانه وجود خون غيرطبيعي در بدن است.

قرمزي پوست بدن:نشان از گرمي و پرخوني دارد.

تيرگي پوست:نشانه خون غيرتميز است، مستعد غلبه سودا است.

 كساني كه پوست بدن شان زرد رنگ يا مايل به زردي است از جمله افرادي هستند كه علاوه بر گرمي مزاج با خشكي مزاج نيز رو به رو هستند. اين افراد در طول زندگي با مشكلات ناشي از غلبه صفرا در بدن رو به رو مي شوند.

 زردي بادنجاني:نشانه خشكي و سردي (سودا)

رنگ گچي:سردي و تري (بلغم)

ويژگي هاي مزاج هاي مختلف با مزاج شناسي مو

اگر سرعت رشد مو زياد باشد، نشانه گرمي مزاج است. اگر سرعت رشد مو كم باشد، نشانه سردي مزاج است.اگر رشد مو خيلي سريع باشد ، دليل بر گرمي و خشكي مزاج است.

پرمويي بدن، دليل بر گرمي مزاج و كم مويي بدن، دليل بر سردي مزاج است.

نازكي مو نيز يكي از دلايلي است كه مي تواند نشانه سردي و تري مزاج افراد باشد. بنابراين بايد به اين موضوع نيز توجه كنيد و بهتر است براي بررسي آن از مشورت يك متخصص طب سنتي استفاده كنيد. چون ممكن است كم پشتي و نازكي مو نتيجه يك بيماري باشد. علاوه بر اين داشتن موي صاف و لخت نيز يكي ديگر از علائم مزاج سرد و مرطوب در مردان و زنان است. در حالي كه كلفتي مو، دليل بر گرمي و خشكي مزاج است.

 موي مجعد، دليل بر گرمي و خشكي و موي صاف و لخت، سردي و تري مزاج را نشان مي دهد.

 رنگ مو

رنگ موي مردان و زنان نيز يكي ديگر از نشانه هاي تشخيص مزاج است. افرادي كه رنگ موي آنها سياه است معمولا در گروه افرادي كه طبع گرم و خشك دارند قرار مي گيرند. افرادي كه رنگ موي آنها به سفيدي ميل مي كند و زودتر از بقيه تارهاي سفيد در سر آنها ديده مي شود نيز از جمله افرادي هستند كه مزاج سرد و تر دارند.

 شكل و فرم عظلات و اعضاي بدن:

 افرادي كه داراي بلاتنه اي فراخ و پهن هستند داراي گرمي مزاج اند ولي افرادي كه اندام هاي بدن آنها بزرگ است و عروق برجسته و نبض قوي دارند هم اصطلاحا داراي گرمي مزاج هستند. در صورتي كه فردي عضلات كلفت و بزرگ و تاندون هاي ظريف تر داشته باشد اين امر نيز نشانه گرمي مزاج است.

 نشانه هاي مزاج گرم

1- قفسه سينه پهن بزرگ

2-اندامها بزرگ

3- عروق برجسته و بزرگ قابل مشاهده

4- نبض قوي

5- عضلات كلفت و بزرگ

6- عضله خيلي به مفصل

نشانه هاي مزاج سرد

مزاج سرد و خشك ها عضاي بدن شان مخالف مزاج گرمي هاست.  برخلاف موارد ذكر شده اگر فردي داراي اندام هاي كوچك و بلاتنه كوچك داشته باشد اين امر نشانه سردي مزاج است.  داشتن نبض ضعيف و عضلات ظريف نيز از ديگر علائم سردي مزاج در افراد است. درمانگران طب سنتي افرادي را كه داراي چهره لاغر و پوست به استخوان چسبيده دارند، داراي مزاج خشك مي دانند. افرادي كه مفاصل قابل مشاهده و برجسته دارند و غضروف حنجره و بيني آنها نيز برجسته و واضح است در گروه افرادي كه داراي مزاج خشك هستند، قرار مي گيرند

مزاج شناسي با خواب و بيداري

 خواب زياد، دليل بر سردي و تري مزاج است. خواب كم و بيداري زياد، دليل بر خشكي و گرمي مزاج است. خواب و بيداري معتدل، دليل بر اعتدال مزاج است.

اگر در گروه افرادي هستيد كه ساعت خواب شما بيشتر از حد مجاز يعني 8 ساعت است در اين صورت در گروه افرادي قرار داريد كه داراي مزاج سرد و تر يا سرد و مرطوب هستيد. ولي اگر ساعت خواب شما كمتر از 8 ساعت است و شما در بيشتر ساعات روز بيدار هستيد و كار مي كنيد يا خود را به كاري سرگرم و مشغول مي كنيد در گروه افرادي كه دچار مزاج گرم و خشك هستند، قرار مي گيريد.

مزاج شناسي با افعال طبيعيه صادره از بدن:

يعني تمام افعال بدن شامل سرعت رشد، رويش دندان، بلوغ، افعال مربوط به كبد، قلب و مغز و... كه اگر اين افعال سريعتر از حد طبيعي خود صورت گيرد، دليل بر گرمي مزاج و اگر كندتر صورت گيرد دليل بر سردي مزاج خواهد بود 

 مزاج شناسي با اجابت مزاج

 فضولات بدن شامل ادرار، مدفوع، عرق، مو، ناخن، خون و... است. اگر رنگ مدفوع يا ادرار تيره تر از معمول يا بدبوتر از معمول باشد، دلالت بر گرمي مزاج و غلبه صفرا دارد يا اگر زود به زود صورت گيرد نيز دلالت بر گرمي مزاج و غلبه صفرا دارد اما بي رنگ بودن يا كم بودن فضولات ، دلالت بر سردي مزاج دارد.

 نگ مدفوع و كيفيت آن از ديگر مواردي است كه توسط درمانگران طب سنتي براي تشخيص نوع مزاج استفاده مي شود. براي اين منظور بررسي كل فضولات بدن شامل ادرار، مدفوع، عرق، مو، ناخن و خون در تشخيص دقيق نوع مزاج و طبع موثر است.

موارد ذيل دلالت بر گرمي مزاج دارد و عكس اين حالات نشان از سردي مزاج است:

 حسن ظن

 اميدواري

 جوانمردي و با غيرتي

 استعداد فهم مطالب

 پرتحركي و نشاط

 زيرك بودن

 سنگدلي

 بي قراري

 پررويي و حرافي

 ثبات در حافظه دليل بر خشكي مزاج است.

در احساس مانند فراموشي، بي قراري، عدم تعادل و دودلي.

بهبود غلبه مزاج با مصرف دمنوش ها

با مصرف انواع دمنوش نيوشا مي توان بر انواع غلبه مزاج فائق آمد. نيوشا توليد كننده انواع چاي سبز، چاي سياه، دمنوش، هات چاكلت و قهوه است. همچنين مي توان براي خريد اينترنتي انواع دمنوش نيوشا به فروشگاه آنلاين پاك تن طب مراجعه كرد.